تنظیم سفتی زنجیر
برای اینکه زنجیر کارکرد مناسبی داشته باشد باید تا اندازه ای شل باشد برخلاف تسمه ها، زنجیرها نیاز به کشش اولیه ندارند و نباید به دور چرخ زنجیرها سفت شوند. در یک مکانیزم زنجیری که کشش زنجیر آن صحیح باشد، اعمال فشار با دست روی سمت شل زنجیر باعث میشود زنجیر به اندازه 2 درصد فاصله بین چرخ زنجیرها شکم دهد
سفت بودن بیش از حد زنجیرها
اگر زنجیر بیش از حد سفت باشد باری اضافی روی اجزای زنجیر وارد شده و کار زنجیر بسیار دشوارتر خواهد بود بدون اینکه توان بیشتری نسبت به یک زنجیر با کشش صحیح ارائه دهد در نتیجه زنجیر سریعاً فرسوده خواهد شد چرا که فشارهای وارد بر اتصالات زنجیر افزایش مییابد به علاوه، بارهای اضافی بر یاتاقانهای محور وارد شده و فرسودگی آنها تسریع خواهد شد.
شل بودن بیشتر از حد زنجیر
شل بودن بیش از اندازه زنجیر نیز زیان بار است. خصوصاً وقتی فاصله بین چرخ زنجیرها زیاد است، شل بودن بیش از حد زنجیر باعث لرزش و شلاق زدن زنجیر و در نتیجه کاهش عمر مفید آن میشود. وقتی فاصله بین چرخ زنجیرها طولانی است رشته شل زنجیر باید روی چرخ زنجیرهای هرزگرد قرار گیرد تا از شکم دادن بیش از حد آن جلوگیری شود.
زنجیرها چگونه کش می آیند
کشیدگی یک زنجیر در طول کار ناشی از فرسایش سطوح تکیه گاهی پین و بوش حلقه ها میباشد. پس از یک پریود کاری باید شل بودن زنجیر را کاهش داد تا از بیرون پریدن زنجیر از روی چرخ زنجیرها جلوگیری شود.
فرسایش اتصالات زنجیر وقتی رخ میدهد که زنجیر در زیر بار و در طول چرخش به دور چرخ زنجیرها دچار خمش شود.
یک زنجیر که به اندازه کافی شل است فقط دو بار در زیر بار و در هربار چرخش به دور چرخ زنجیرها خمیده میشود یکبار وقتی حلقه زنجیر از چرخ زنجیر متحرک خارج میشود و بار دیگر وقتی این حلقه وارد چرخ زنجیر محرک میشود.
وقتی یک زنجیر همچون “زه سازهای زهی” سفت و کشیده میشود فرسایش آن تسریع میگردد چون هر حلقه در زیر بار و در طول چرخش به دور چرخ زنجیر چهار بار خمیده میشود.
روش تنظیم زنجیرها
در مکانیزمهای افقی و شیبدار مقدار شکم دادن زنجیر باید در حدود 4/1 اینچ در هر فوت 10.5 میلیمتر در هر نیم متر باشد در حالی که یک طرف زنجیر سفت میباشد.
در مکانیزمهای عمودی و مکانیزمهایی که در معرض بارهای ناگهانی میباشند و احتمال معکوس شدن جهت چرخش چرخ زنجیرها وجود دارد کشش زنجیر را به گونه ای تنظیم کنید که دو طرف زنجیر تقریباً سفت باشند.
در مکانیزمهایی که فاصله چرخ زنجیرها ثابت است کشش زنجیر معمولاً توسط یک زنجیر سفت کن قابل تنظیم مانند یک چرخ زنجیر هرزگرد یا کفشک انجام میگیرد.
برای تعیین مقدار شکم دادن ،زنجیر یک طرف زنجیر را سفت کنید یک میله صاف در طول سمت شل زنجیر قرار دهید و بر وسط زنجیر فشاری رو به پایین وارد کنید . مقدار شکم دادن زنجیر برابر است با فاصله عمودی بین سطح فوقانی زنجیر و زیر میله در صورت نیاز فاصله بین مراکز چرخ زنجیرها (محورها) یا زنجیر سفت کن را تنظیم کنید تا مقدار توصیه شده برای شکم دادن زنجیر و در نتیجه مقدار صحیح شل بودن زنجیر تأمین گردد.
تذکر : در بسیاری از چرخ زنجیرها، خصوصاً انواع ریختگی آنها ممکن است دندانه های چرخ زنجیر کاملاً با محور خود هم مرکز نباشند. بنابراین چند دور مکانیزم را بچرخانید تا از صحت مقدار شل بودن زنجیر در تمام وضعیتهای چرخ زنجیرها مطمئن شوید.
آزمایش مقدار شل بودن زنجیرهای طویل معمولاً با بالا کشیدن نقطه میانی زنجیر توسط یک گیج فنری و اندازه گیری مقدار شکم دادن آن در اثر نیروی کششی توصیه شده بر حسب پوند انجام میگیرد.
برخی از زنجیرهای طویل از زنجیر سفت کنهای خودکار استفاده میکنند و نیاز به تنظیم ندارند .
احتیاط : هرگز سعی نکنید زنجیرها را در حال حرکت تنظیم کنید.
