تلرانس تعامد سطح
مقدمه
دو قطعه نشان داده دهش را در نظر بگیرید. اضلاع کدام دو قطعه کاملا بر یکدیگر عمود می باشد؟ در واقعیت هیچ دو سطحی کاملا بر هم عمود نمی باشند. اما از کجا بدانیم که اضلاع قطعه زیر به اندازه کافی بر هم عمود می باشند؟
کنترل تعامد – سطح
تلرانس تعامد می تواند برای کنترل تعامد سطح صاف، سطح استوانه ای، صفحه مرکزی یا یک محور استفاده شود. کنترل تعامد که به یک سطح یا یک صفحه مرکزی اعمال می شود بسیار شبیه به هم می باشد. تفاوت ها در هنگام استفاده از فریم کنترل و اندازه گیری می باشد. هنگام وجود تفاوت ها، به طور کام توضیح داده خواهند شد.
هنگام کنترل سطح، کنترل تعامد نشان می دهد که سطح تا چه اندازه می تواند از زاویه قائمه با توجه به مبنای مشخص شده انحراف داشته باشد.
کنترل تعامد: تعامد کامل هنگامی اتفاق می افتد که سطح مورد نظر دقیقا به اندازه 90 درجه با سطح مبنا زاویه داشته باشد. تعامد یک تلرانس راستا می باشد. کنترل تعامد نشان می دهد که در یک قطعه واقعی، یک سطح نسبت به سطح مبنا تا چه اندازه می تواند از تعامد انحراف داشته باشد.
ناحیه تلرانسی: ناحیه تلرانسی تعامد (هنگام کنترل سطح) حجم بین دو سطح موازی است که عمود به سطح مبنا می باشد. فاصله بین دو سطح موازی برابر مقدار تلرانس کنترل تعامد می باشد. صفحه ای که کنترل می شود درون حجمی که بوسیله ناحیه تلرانسی تعریف می شود قرار گیرد.
فریم کنترل مشخصه
برای کنترل تعامد یک سطح، از فریم کنترل مشخصه (Feature control frame) برای اعمال به سطح مورد نظر استفاده می شود.
برای اعمال کنترل تعامد یک سطح، فریم کنترل می تواند به سطح یا به خطی که از سطح امتداد پیدا کرده است اعمال شود. فریم کنترلی که در زیر نشان داده شده استتلرانس تعامد را به کل سطح اعمال می کند. کل سطح باید بین دو صفحه موازی که به اندازه 0.1 mm از هم فاصله دارند قرار بگیرد. صفحه ها به اندازه 90 درجه با سطح A زاویه دارند. سطحی که به عنوان مبنا انتخاب شده است، بوسیله سمبل مبنا در شکل نشان داده شده است.
اندازه گیری
کنترل تعامد می تواند به صورت زیر اندازه گیری شود:
- سطح مبنا را که در فریم کنترل مشخص شده است روی صفحه صاف قرار دهید. صفحه صاف برای شبیه سازی مبنا به کار می رود و مینای شبیه سازی شده نامیده می شود..
- یک گیج بلوک ار کنار سطحی که قرار است تعامد آن اندازه گیری شود قرار داده می شود.
- فاصله بین گیج بلوک و سطح مورد نظر به عنوان خطای تعامد شناخته می شود. خطا بوسیله یک سیم گیج که قطر آن برابر با تعامد مجاز که در فریم کنترل نشان داده شده است اندازه گیری می شود. اگر سیم درون گپ بین دو سطح قرار گرفت یعنی خطای ما از حد مجاز بیشتر است و قطعه مردود می شود.
کنترل تعامد می تواند به روش زیر نیز اندازه گیری شود.
- یک گیج بلوک روی سطح صاف قرار داده شود.
- صفحه مبنا که در فریم کنترل مشخص شده است را در کنار گیج بلوک قرار می دهسم و کلمپ می کنیم. گیج بوک برای شبیه سازی مبنا استفاده می شود و مبنای شبیه سازی شده نامیده می شود.
- ساعت اندیکاتور را در راستای سطح کنترلی حرکت دهید.
- اکر حرکت کلی ساعت (Full indicator movement) از مقدار مجاز تلرانس تعامد بیشتر شد، صفحه کنترلی تعامد مورد نظر را ندارد.
تلرانس تعامد محور
مقدمه
سیستم پین و سوراخ زیر را در نظر بگیرید. برای اینکه سیستم به درستی کار کند، پین احتیاج دارد که درون سوراخ فیت شود. اگر قطر پین از قطر سوراخ کوچکتر باشد، پین درون سوراخ فیت نمی شود. برای حل مشکلبه چه چیزی نیاز داریم؟ ما احتیاج داریم که محور پین کاملا راست باشد تا نسبت به سوراخ پایه عمودتر باشد.
کنترل تعامد – محور
تلرانس تعامد می تواند برای کنترل تعامد سطح صاف، سطح استوانه ای، صفحه مرکزی یا یک محور استفاده شود.
هنگام کنترل محور، کنترل تعامد نشان می دهد که محور تا چه اندازه می تواند از زاویه قائمه با توجه به مبنای مشخص شده (یک صفحه یا خط کاملا صاف) انحراف داشته باشد.
کنترل تعامد: تعامد کامل هنگامی اتفاق می افتد که محور مورد نظر دقیقا به اندازه 90 درجه با سطح مبنا زاویه داشته باشد. تعامد یک تلرانس راستا می باشد. کنترل تعامد نشان می دهد که در یک قطعه واقعی، یک محور نسبت به سطح مبنا تا چه اندازه می تواند از تعامد انحراف داشته باشد.
اعمال کنترل تعامد
در عکس زیر محور پین از نظر تعامد کنترل می شود. در حالت ایده آل می خواهیم که محور پین نسبت به سطح مبنا D کاملا راست (قائمه) باشد. متاسفانه، هیچ محوری را نمی توان به صورت کاملا عمود ساخت. در نتیجه یک تلرانس تعامد بوسیله فریم کنترل به محور اعمال می شود. کنترل تعامد یک ناحیه تلرانسی ایجاد می کند که محور درون آن باید قرار گیرد.
ناحیه تلرانسی
ناحیه تلرانسی تعامد (هنگامی که محور را کنترل می کند)، حجم درونی سیلندری است که به سطح مبنا عمود می باشد. قطر این استوانه برابر تلرانس کنترلی تعامد که در فریم کنترل مشخص شده می باشد. محوری که کنترل می شود باید درون ناحیه تلرانسی قرار گیرد.
فریم کنترل مشخصه
برای کنترل تعامد یک سطح، از فریم کنترل مشخصه (Feature Control Frame) برای اعمال تلرانس تلرانس به محور دلخواه استفاده می شود. فریم کنترل شامل سمبل مشخصات هندسی، مقدار تلرانس کنترلی و بین 1 الی 3 مبنا می باشد.
برای اعمال تلرانس تعامد به یک محور، فریم کنترل همراه با اندازه آن مشخصه (feature of size) قرار داده می شود.
اندازه گیری
اندازه گیری تعامد می تواند به صورت زیر انجام شود:
- قطعه در یک فریم که شبیه ساز مبنا باشد قرار داده می شود. این شامل قرار گرفتن سطح مبنا روی یک صفحه صاف می باشد.
- محور بوسیله اندازه گیری سطح مقدار سطح موقعیت یابی می شود.
- اگر محور به طور کامل در ناحیه تلرانسی استوانه قرار گرفت، محور تعامد لازم را دارد.
