تلرانس راستی سطح و صفحه مرکزی
مقدمه
دو سطح نشان داده شده را در نظر بگیرید. کدام صفحه کاملا صاف می باشد؟ در واقعیت هیچ سطحی کاملا صاف نمی باشد. اما از کجا بدانیم که یک سطح به اندازه کافی صاف می باشد یا نه؟
کنترل راستی – سطح
تلرانس راستی می تواند برای کنترل راستی یک سطح صاف، سطح استوانه ای، صفحه مرکزی (center plate) یا محور یک استوانه به کار برود. کنترل راستی که بر روی یک صفحه یا یک صفحه مرکزی اعمال می شود، بسیار شبیه به هم می باشد. تفاوت آنها در فریم کنترل و نحوه بازرسی آن می باشد. این تفاوتها در ادامه توضیح داده می شود.
*در این متن از عبارت “صفحه مرکزی” در ترجمه کلمه Center Plate استفاده شده است و منظور از آن صفحه ای است که دقیقا به یک فاصله از وسط دو صفحه موازی می گذرد.
هنگام کنترل یک سطح، تلرانس راستی نشان می دهد که تا چه اندازه خط تشکیل شده توسط سطح می تواند از یک خط کامل انحراف داشته باشد.
کنترل راستی: راستی کامل هنگامی رخ می دهد که تمام نقاط یک المان روی یک خط قرار بگیرند. راستی یک تلرانس فرم می باشد. تلرانس راستی نشان می دهد که تا چه اندازه المانهای خط تشکیل شده توسط سطح روی یک قطعه واقعی می تواند از فرم ایده آل خط انحراف داشته باشد.
ناحیه تلرانسی:
ناحیه تلرانسی راستی، ناحیه بین دو خط موازی میباشد. فاصله بین دو خط موازی برابر مقدار تلرانس کنترلی راستی می باشد. هر المان خطی سطح در جهت تعیین شده باید مستقلا، در ناحیه مشخص شده بوسیله ناحیه تلرانسی قرار بگیرد.
فریم کنترل:
برای کنترل راستی یک سطح، از یک فریم کنترل مشخصه ( feature control frame) برای وارد کردن تلرانس به سطح مشخص استفاده می شود.
فریم کنترل – سطح تخت: برای اعمال تلرانس راستی به یک سطح، فریم کنترل در نمایی قرار داده می شود صفحه مذکور به صورت یک خط نشان داده شده است. فریم کنترل می تواند به سطح، یا خط چین امتداد یافته از سطح اشاره کند. فریم کنترل نشان داده شده در زیر، تلرانس راستی را به کل سطح در جهت های عمود بر هم اعمال می کند. المانهای سطح باید مستقلا، بین دو خط به فاصله 0.05mm در یک جهت و 0.1mm در جهت دیگر قرار گیرد.
فریم کنترل – صفحه مرکزی : برای اعمال تلرانس راستی به یک صفحه مرکزی، فریم کنترل باید با یک اندازه همراه باشد. هنگامی که فریم کنترل به اندازه یک مشخصه اعمال می شود، در حقیقت به محور یا صفحه مرکزی آن مشخصه وارد می شود. فریم کنترلی که در زیر نشان داده شده است، یک تلرانس راستی را به صفحه میان گذر قطعه وارد کرده است. خط صفحه میان گذر باید مستقلا، بین دو خط موازی به فاصله 0.1mm از هم قرار بگیرد.
اندازه گیری – صفحه صاف:
کنترل راستی می تواند به صورت زیر انجام بگیرد:
- صفحه را طوری قرار دهید که خطای توازی به حداقل برسد. صفحه باید تا حد امکان موازی محوری باشد که ساعت اندازه گیری طی می کند.
- ساعت اندازه گیری را در راستایی که جهت آن با تلرانس راستی یکسان است به حرکت در آورید.
- اگر تغییرات ثبت شده توسط ساعت (full indicator movement) از اندازه تلرانس راستی بیشتر بود، سطح راستی مشخص شده را ندارد.
- سطح توسط چند المان خطی چک می شود. تعداد کافی المان خطی باید چک شود تا از صحت تلرانسی قطعه اطمینان پیدا کرد.
اندازه گیری – صفحه مرکزی:
پیش از اینکه راستی یک صفحه مرکزی مورد بررسی قرار گیرد، باید جای آن مشخص شود. موقعیت صفحه مرکزی می تواند به روش زیر بازرسی شود.
- قطعه در وسیله ای که آن را نگه دارد، قرار داده می شود.
- ساعت های اندازه گیری در موقعیت های متضاد قرار داده می شوند. ساعت ها اندازه گیری برای موقعیت یابی نقطه مرکز استفاده می شوند.
- در موقعیت y داده شده، اندازه گیری در موقعیت های x مختلف انجام می شود. نقاط مرکزی نسبت به موقعیت y داده شده در یک نمودار کشیده می شود تا یک خط از صفحه مرکزی مشخص شود
- هر المان خطی به طور جداگانه چک می شود.
- تعداد کافی المان خطی باید چک شود تا از صحت تلرانسی قطعه اطمینان پیدا کرد.
تلرانس راستی محور
مقدمه
دو محور نشان داده شده را در نظر بگیرید. کدام محور کاملا راست می باشد؟ در واقعیت هیچ محوری کاملا راست نمی باشد. اما از کجا بدانیم که محور به اندازه کافی راست است؟
کنترل راستی محور
تلرانس راستی می تواند برای کنترل راستی یک سطح صاف، یک استوانه، صفحه میان گذر یا یک محور مرکزی به کار رود. هنگام کنترل یک محور، کنترل راستی نشان می دهد که محور نا چه اندازه می تواند از یک خط صاف منحرف شود. راستی تنها کنترل فرمی است که می تواند هم به یک سطح و هم به مشخصه یک اندازه (Feature of Size) اعمال شود. یک محور یک مشخصه اندازه در نظر گرفته می شود زیرا به یک مشخصه ای ضمیمه شده است که با یک اندازه تعریف می شود.
کنترل راستی: راستی کامل یک محور هنگامی اتفاق می افتد که تمام نقاط محور روی یک خط راست واقع شود. راستی یک کنترل فرم می باشد. کنترل راستی نشان می دهد که تا چه اندازه محور یک قطعه واقعی می تواند از فرم یک خط ایده آل منحرف شود.
ناحیه تلرانسی: ناحیه تلرانسی راستی برای یک محور، حجم تعریف شده توسط یک استوانه می باشد. محوری که کنترل می شود باید درون حجمی که به وسیله ناحیه تلرانسی تعریف می شود قرار گیرد. قطر این سیلندر برابر مقدار تلرانس کنترل راستی می باشد.
فریم کنترل:
برای کنترل راستی یک محور، از یک فریم کنترل مشخصه (feature control frame) برای اعمال تلرانس به محور مورد نظر استفاده می شود. قبل از اندازه تلرانس کنترل راستی یک علامت قطر قرار داده می شود تا نشان دهد که اندازه تلرانس به قطر یک استوانه اشاره می کند.
برای اعمال کنترل راستی به یک محور، فریم کنترل با یک اندازه همراه می شود. هنگامی که فریم کنترل به اندازه یک مشخصه اعمال می شود، در حقیقت به محور یا صفحه میان گذر آن مشخصه اعمال می شود. این محور باید در حجم یک استوانه به قطر 0.2mm قرار بگیرد.
اندازه گیری:
قبل از اینکه راستی یک محور مورد ارزیابی قرار گیرد، باید موقعیت یابی شود. موقعیت محور را می توان به روش زیر تعیین کرد:
- قطعه در وسیله ای قرار داده میشود که دو انتهای آن را نگه دارد و اجازه دهد که قطعه بچرخد
- ساعت های اندازه گیری در موقعیت های متضاد قرار داده می شوند. ساعت ها اندازه گیری برای موقعیت یابی نقاط میانی استفاده می شود.
- در موقعیت x داده شده، اندازه گیری در زوایای چرخش مختلف انجام می گیرد.
- موقعیت نقاط در هر زاویه میان یابی می شود تا در موقعیت x نقاط مرکزی پیدا شود.
- نقاط مرکز در یک نمودار 3 بعدی قرار می گیرند تا محور را تشکیل دهند.
- اگر محور در ناحیه استوانه ای تلرانسی قرار گیرد، قطعه مورد قبول می باشد.
تلرانس راستی سطح استوانه ای
مقدمه
سطح استوانه های شکل زیر را در نظر بگیرید. کدام سطح استوانه ای کاملا صاف می باشد؟ در واقعیت، هیچ سطح استوانه ای کاملا صاف نمی باشد. پس از کجا بفهمیم که سطح استوانه به انداازه کافی صاف می باشد؟
کنترل راستی – سطح استوانه ای
تلرانس راستی می تواند برای کنترل راستی سطح صاف، سطح استوانه ای، صفحه مرکزی، یا یک محور مرکزی به کار رود. هنگام کنترل یک سطح استوانه ای، کنترل راستی نشان می دهد که تا چه اندازه هر المان خطی سطح می تواند از فرم خط کاملا صاف منحرف شود.
کنترل راستی: راستی ایده آل هنگامی اتفاق می افتد که تمام نقاط یک المان روی یک خط قرار گیرند. راستی یک کنترل فرم می باشد. کنترل راستی نشان می دهد که تا چه اندازه هر المان خطی سطح در یک جهت خاص در قطعه واقعی می تواند از خط صاف ایده آل منحرف شود.
ناحیه تلرانسی: ناحیه تلرانسی راستی ناحیه بین دو خط موازی می باشد. فاصله بین خط های موازی برابر مقدار تلرانس کنترل راستی می باشد. هر المان خطی از سطح باید مستقلا، در ناحیه تحت عنوان ناحیه تلرانسی قرار بگیرد. تلرانس راستی مقدار استوانه بودن قطعه را کنترل نمی کند.
فریم کنترل
برای کنترل راستی یک محور، از یک فریم کنترل مشخصه (feature control frame) برای اعمال تلرانس به سطح مورد نظر استفاده می شود.
برای اعمال تلرانس راستی به یک سطح، فریم کنترل در نمایی قرار داده می شود که صفحه مذکور به صورت یک خط نشان داده شده است. فریم کنترل نشان داده شده در زیر، تلرانس راستی را به کل سطح اعمال می کند. المانهای سطح باید مستقلا، بین دو خط به فاصله 0.1mm قرار گیرند.
اندازه گیری:
راستی سطح استوانه ای را می توان به روش زیر کنترل کرد:
- قطعه استوانه ای روی یک صفحه صاف قرار می گیرد. سطح صاف نمایانگر یکی از خطهایی است که ناحیه تلرانسی را تعریف می کند.
- یک سیم مرجع، به اندازه مقدار تلرانس راستی، برای بازرسی راستی هر المان خطی صحه استفاده می شود.
- اگر سیم مرجع در فاصله بین قطعه و صفحه صاف قرار گرفت، خطای راستی زیاد است و قطعه تلرانس مشخص شده را ندارد.
