تلرانس چیست؟
تلرانس به معنی مقدار خطای مجاز در ساخت میباشد. خطا در هر سیستمی مانند باکتری وجود دارد نمی‌توان آن را از بین برد و فقط میتوان به گونه ای مناسب با آن رفتار کرد تا قطعه و دستگاه ساخته شده دارای بهترین عملکرد ممکن باشد. در هنگام ساخت قطعات ابعاد قطعه و شکل هندسی آن به دلایل مختلفی نظیر محدود بودن دقت دستگاه‌های ساخت و خطا پذیر بودن روش‌های تولیدی به کار گرفته شده طبق مدل دقیق نقشه صنعتی ساخته نمی‌شود، این خطاها باعث بروز مشکلاتی در مونتاژ می‌شود که نهایتا آسیب به ماشین ساخته شده را در پی خواهد داشت.
انوع تلرانس
دو خانواده اصلی تلرانسها، تلرانسهای ابعادی و هندسی میباشد. نقشه مهندسی سندی رسمی است و تعریفی از یک قطعه یا مجموعه‌ای از قطعات را ارائه می‌دهد لذا این تعریف تا حد امکان بایستی دقیق واضح و قابل اجرا باشد و از هدر رفتن هزینه به هنگام ساخت و تولید جلوگیری نماید یکی از ویژگی‌های این سند ارائه تلرانس های هندسی و ابعادی بر روی نقشه قطعات می باشد. به نوعی میتوان گفت که تلرانس های هندسی و ابعادی یک زبان بین‌المللی برای معرفی دقیق قطعات در نقشه های صنعتی هستند.
این زبان علائم قوانین و تعاریفی را شامل می‌گردد که محدوده ابعاد، موقعیت‌ها، راستاها و فرم‌ها را نشان می‌دهند. تلرانسهای هندسی و ابعادی زبانی صحیح است به وسیله آن می‌تواند منظور را بر روی نقشه قطعات به دیگران و به سهولت تفهیم نماید و ارتباط در سطح بخش‌های طراحی ساخت و تولید و کنترل کیفیت با به کار بردن تلرانسها برقرار می‌گردد و به وسیله آنها می توان فرضیات احتمالی در فرایند‌ها و بازرسی‌ها را به شدت کاهش داد درصورت کاربرد صحیح تلرانسهای ابعادی و هندسی می توان علاوه بر افزایش کیفیت قطعات راندمان بیشتری را از نظر اقتصادی در قطعات و سیستم‌های تولیدی ایجاد نمود.
از این رو استفاده از تلرانسهای ابعادی و هندسی امروزه اجتناب‌ناپذیر بوده و هر مهندسی یا کارشناسی که در زمینه های طراحی، ساخت تولید،کنترل کیفیت و حتی بازرگانی فعالیت می‌نماید ناگزیر به استفاده از آنها می باشد.
رابطه تلرانس و هزینه ساخت
بدیهی است هر چقدر مقدار تلرانس کوچکتر باشد دقت بیشتری برای ساخت نیاز دارد بنابراین هزینه تولید را افزایش می‌دهد، همانطور که در نمودار شکل پایین مشاهده می‌کنید با باز شدن مقدار تلرانس (بزرگ شدن مقدار تلرانس) هزینه نیز کاهش می‌باید و هرچه تلرانس بسته‌تر باشد هزینه تولید نیز افزایش می‌یابد.
